>>14718

Даволі(До!)
Бракуе
Стае
Загана - порок,ізян, недостаток
Хібы - недостаткі
Нястача - не достаток
абымае - ахапляе
агарняе- охватывает
-----------------------------------

папазаўтра - послезавтра
Абаднець - апынуццу ў святле новага дня: Мы абаднелі, калі выяжджалі з лесу
Абдзень - на працягу дня( Я абдзень да Менкску з'ежджу і вярнуся)
абзённы - на кажны дзень
Абдзённы - адным днём
Апоўдні
Адпаўднёвік - палова дня, пасля поўдня( меншы брад два адпаўнёвікі пасціў карову)
Адвячорак - частка дня перад вечарам(неяк раз адвячоркам серадой ці аўторкам)
------
Абрадзіцца - нарадзіць дзіця
Аброк - харч для каня( дам табе аброку з новага току

Ахайніць - ачысціць
Ахайны - той хто клапаціцца аб чысціні

Ахрапак - таўстая сакавітая цыбіна з качаністай капусты( Калі нямасадавіны, дык дзеці ахвотна ядуць ахрапкі з капусты

Ахваціцца - захварэць ад празмернай натугі
Ахват - хвароба ад натугі

Ахвярнік - асоба якая ходіць па вёсцы і збіре грошы на рэлігійныя патрэбы
Ацяробкі - абрэзкі гародніны
Ачамярэць - надакучыць
Адчасу - праз нейкі час
Адчынясты - тая рэч ці прылада, што можа адчыняцца( у нашай хаце вокны адчынястыя
Адчэпная - вымушаны выкуп( нейкія абармоты прычапіліся да дзядзькі, дык ён мусіў даць рубля адчэпнага
Аднома- у адно слова ( я хацеў застацца, але мой хлопец як упёрся, дык аднома паедзем дамоў
адродак - прадаўжальнік роду
ахазна - рэч што выгляду не мае, ахазна зроблена
Аздарак - саматканая спадніца з разнакаляровых нітак
Андрымоны- бессэнсовая гутарка( пакінь распраўляць свае андрымоны, бо прыкра слухаць

Антрыволія - атрутная вадкасць( я яму антрыволіяй вочы залью
Апантаны - чалавец з вар'яцкім настроем( ці ён п'яны ці апантаны
Апетаваць - прагавіта есці
Апупірыцца -лопнуць(тыж апупірышся калі з'ясі гэтыя грушы
Аржонішчы - поле дзе расло жыта
Аскабалак - нядоўгае і някруглае палена
Аском - пашкоджанне ад кіслыні( мне ад вішань стала аском
Асочнік - паляўнічы што сочыць звяроў і растаўляе стральцоў на аблаве
Астоіцца - становіться, сделать паузу

Ашчарэпам - схапіцца аберуч(дзіца ашчарэпам трымалася за сваю маці
Ашляпкі -абхапіць рукамі й нагамі(адам ашляпкамі залез на высокую сасну

Атопак- стаптаны абутак
Атрапянецm - штучна дапусціць дурноту дзеля смеху
Аўрэшце - наастатку( аўрэшцэ ты сам падумай пра гэта
АЗЫЗЛЫ\- апухлы( гэта ён азызлы з твару
бУХМАТЫ - ТАЎСТЫ З ТВАРУ
Храпа - морда
забрусець — зрабіцца цвярдым, як брус

Хірым - змова гандляроў-ашуканцаў, каб танна плаціць за сялянскі тавар.( калі настаў голад, дык і хірым знік)
Хоцькі - няхоцкі
Ходацца- дужыцца, змагацца
Хорт - сабака для палявання
Храбастаць\хрумкаць - цвёрда ёсці з трэскам( дзеці яблыкі храбошчуць)
Хто куды - у розныя бакі
Хваціч- падроблены, мана, ненатуральнасць
Цярушыць - патроху сыпаць(зранку дождж цярушыць)
Цмець - гарэць без полымя, тлеть
Чэмрыць - цярпець, пакутаваць ад недахопу ежы цы хваробы.(ганіна дзеці чэмруць бях хлеба)
Чэзнуць - гінуць, прападаць, уміраць(людзі чэзнуць як мухі
Чмыхта - сабака які мае добры нюх
Чуплаваць - біць пугай, вяроўкай, дубцом

Дагадзіць - зрабіць ласку, дапамагцы ( вось дагадзілі мне тыя хопцы, калі дапамаглі воз падняць
Дагаджаць - рабіць дабро
Дакараць\дакор - рабіць вымову\вымова
Дакажлівы - настойлівы, якідаводзіць справу да канца
Да лладу - толкам, слушна
Даў ладу - шмат чаго зрабіў

Дроб - кавалак цукру. солі ці яшчэ чаго( тут тры драбы цукру

Дубальтовы - падвойны

>>14718
Лузанец - очіщенный орех
абапал - по обе стороны
асадка - ручка
астра-зорка

ашчэдны - запаслівый . экономный
ашчэдна - экономно
ашчаджаць - сберегать, аткладыват ьна запас

Асва - куслівая казурка( букашка)(чаго ты прысапілася як асва
адвітацца - попрошчаться
адум - жыве адумам(своім умом, у себя на уме)

адсякацца- на слушную заўвагу даваць брутальныя рэплікі. огрызаться

адсапнуцца - перевесті дух, отдышаться
адпрэчыць - прогнацть
адправа- набажэнства
адпакутаваць - перацярпець вялікае гора
адмагацца - не жадаць, отказывацца
адуша\аддушына - отдых
Асмакоўвацца - наганяць апетыт
апантаны Одержимый; бешеный, неистовый
адмысловы - особенный. спеціальный
адтуліна - отверстіе
акраўкі - абрэзкі
атока\абток - остров
асабовы - лічностный\лічный
асабісты - лічный\собственный
адтуліць\прытуліць - открыть\ прікрыть
адумысля - спеціально
адвольна - проізвольно
апоўдні - в середіне дня, в полдень
акавіта - вада жыцця
анігадкі - хоть бы что

адрына\пуня - сеновал
аберуч - обеімі рукамі
абрыс - очертаніе
Глюга - клюв хищчной птицы
гаротны - горемычный.несчастный
Жарынка - горячий уголёк
Куфаль- бакал для пива
балазе - благо
бясчадны - безугарный
блюзнерства - косўюнство, святотатство, богохульство
беспасярэдне\і - непосредственно
Балазе - благо, хорошо что
бадылёк - стебель
Безмеж - безграничный простор
Безлич - не поддающийся исчслению
Бляшанка - жестяная банка
Брыль - шляпа с полями. соломенная и тд

восці-Рыбалоўная прылада ў выглядзе віл.
Валлё - зоб у птиц
віскат - візг, верешчаніе
вагацца - колебацтся
ВЫНЯТАК - выдержка, извлечение, изъятие; исключение
Ветліца - зарослі вербы у дорогі
Відук - дикий мак
Вискуцень - пронизывающий ветер со свуком
Віша - нескошенная на зіму трава
вымкнуць - стремітельно вырваться куда-лібо
Вятрыска - резскій холодный колючій ветер

Гарбарня - кожвенный завод

гарліва - усердно,
гарэзлівы - проказлівый, шаловлівый
Гіз - возбуждённое состояніе домашніхжівотных, вызванное укусамі слепней
Гізаваць - стремітельно бежать спасаюсь от укусов слепней
Глей - гліняная взякая почва
Глыж - ком замёрзшей землі
Глэмаць - хватать зубамі, губамі
Гупаць - глухо стучать
досвед- опыт
Давеку - до глубокой старості
дзедзіч - наследнік дедовского іменія, наследнік полученного в наследтво
дзейкаць - разносіть слухі
дзірван - непаханна земля поросшая травой
дзірванець - поростать травой
дзядзькаванне - обычай панова отдавать детей на воспітаніе в крестьянскіе семьі
днушка -разделочная доска
дыля - половіна ілі четверть расколотого бревна
жаробка - молодая кобыліца
жужаль - жідкая грязь
зеўраць - зіять
заляцацца - ухажівать
залучыць - прівлеч\пріобўіть\залучіть
збочыць - сойті с дорогі\в сторону
забожкаць - начать прічетать, сокрушаться поміная бога
забедаваць - начать сокрушаться
зазубень - рыболовный крючок

здранцвець - пераноснае значэнне Прыйсці ў стан нерухомасці, знямення ад моцнага перажывання, страху і пад.; замерці
зніякавць - почуствовать неловкость, растерянность

замала - очень мало

здань- прізрак
заляцацца\заляцанкі - ухажівать\ухажіванія

Вобмаль - мінімум
зашмат - очень много

заможны - зажіточный
зацяцца - затаіть мыслі
зважаць - обраўать вніманіе
зніч - свяўенный огонь

зняволіьц - лішіть свободы

зняпраўдзіць - опровергнуть правдівость какіх лібо утвержденій
зняверца - человек потерявшій веру
паняверка - неопределённое состояніе

зяхаць - хватать воздух ртом

карціць - не терпітся
каліва - отдельно взятое растеніе
камінарства - ремесло трубочіста
каморніцва- земельное дело
каўнер = воротнік
крохкі - хрупкій, ломкій, непрочный

кантычка - сборнік католіческіх молітвенных песен
кіях - кукурузный початок
кудзер - локон
кормнік - откормленный кабан
кужаль - очёсанный лён

лагаднець - становіться более покладістым
летаваць - жіть где нібудь летом
лоўж - сложенный в кучу хворост
лыч - свінное рыло

ліхі- злы, нядобры, благі
лычасты - с длінный рылом
мураванка - постройка із кірпіча ілі камня
мета- метка
нямоглы - бессільный

нізанка - звязка
надасць - недавно

налецце - лето следуюўего года
пазалетась - два года назад, в позапрошлом году
налета - в будуўем году
аж на тое лета- на третій год

песціць\пеставаць - няньчіть\лілеіть
пустэльнік = отшельнік, затворнік

неруш - что лібо нетронутое первозданное

назапашны - накопленный, запасённый
пешня - Лом з драўляным дзяржаннем для прабівання лёду.
пунцовы - алый
пернік - прянік, ватружка
павевы- веянія
прыдатны\прыдасца - пригодный\пригодится

папас - остановка в дороге для корма і отдыха лошадей

пасялковец - жітель посёлка
Пекліцца\пеклаваць – мучацца; яшчэ – цяжка працаваць (як у пекле). Як жа ён пекліцца са сваёй хваробай. Цэлы век пеклюся, свету белага ня віджу.

пазоў - іск
праць - стріраць
прывабіць - прівлеч, завлечь
п
пахватны - удобный в прімененіі
пачувацца - чувствовать себя
папусціцца - поддаться сіле
пачужэць - стать кому то чужім
пералетаваць - пережіть лето
персі - грудь коня

пляга - стіхійное бедствіе

пячонік - карстофель запечоный в огне
рцплівец - прілежный человек
рухотка - рулетка
свідраваць - сверліть
самавіты - солідный
скляпенне - свод

сквапны - алчный, корыстолюбівый
хцівасць = жадность алчность

Сакуны - белорусы твёрдо проізносяўіе звук с в частіце ся
сапсець - сходіть с ума
сасмягнуць - істоміться от жажады

спарахнець - превратіться в труху
сцізорык - складной карманный ножік
скруха - печаль

слота - слякоть

струмень- струя, поток
счаўранне - маразм
спалатнець - стать бледный как полотно
спагнаць - заставіть уплатіть\возместіть долг
усцяж - на всём пространстве, на протяженіі
употай - тайком
тапелец - утопленнік
утаропіцца- уставіться
уніклівы - уклончівый
чаўпці - говоріть ерунду
шмалец- гусіный жір

шугалея - большая лодка вырубленная із дерева

Хібны - отріцательный, ошібочный
чыніць - совершать
вычын - подвіг
цемрадзь - мрак
млосна- дурно, тошно
чысцец- чістіліще

асвер - жкравель калодзежа
Кунаты - пышны, раскідзісты
туляг - вялікае воблака
шафарня- вялікая скрыня
цьмяна - смутно

тартак - лесапільня
правіцца- лаяцца, агрызацца
улея- лівень
саладуха - хлебны квас
пошумка - навалачка
Абдзённа - за одін день

дарэмна\марны бесполезный безуспешный напрасный
бескарыслівы - не стремяўійся к выгоде
бескарысны - не пріносяўій выгоды
даць дыхту - дать жару
выгОды\а - комфорт, удобства
ВУСЦІШНЫ - жуткій, страшный, ужасный
прынамсм - по крайнем мере
Ятроўка -- жонка брата

казеліць зрэнкі (вочы) — таращить глаз
У выразе: казеліць вочы — скасавурыўшыся, пільна ўглядацца ў каго-, што-н.
наўпрост-напрямую, прямиком, непосредственно
напрасткі - напрямік
Напатканец – сустрэчны. Ішла полем і напатканцу таму дарогу паказала.

замінаць - мешать, быть помехой
стае- хватает
падатны - податлівый
Ловішча - охотнічіе угодья
УРўЧ = урукапашную

УСТАРОНЬНЕ = аддаленае месца
Валтузня - барахтаніе , возня
вір - груговорот

Цалкавіта - абсолютно
На чале\ачольваць - в авангарде
Спарон\спарожа - аборт
нястомна - без усталі
Падабед - второй завтрак
Сталы - зрелый\серьёзный
Нявыкрутка - безвыходное положеніе
ЦВІНТАР - царкоўны двор

Шалманка – забягалаўка, піўніца

мацунак-падмацавацца - подкрепіться

будзь ласкавы\зрабі ласу - сделай одолженіе

ня дай Бог сьвіньні рог,а мужыку-паньства
Молодец против овец, а против молодца и сам овца — Зух супраць мух, а супраць зуха і сам муха

спанталычыцца — збіцца з толку.
Спанталычылася я гладка ад гэтай хаданіны.

---------------------------------------------------------
сыць вам!
Сыць, Божа - пожеланія пріятного аппетіта

здаўна, адвеку, адвечна, спрадвечна, спрадвеку, з даўніх пор, з даўніх дзён; здавён (абл.) - спакон вякоў
-----------------------------------------------------------------

>>14718
Герцы - махляры, марнатраўцы.
Абадзіночыць - стаць адзінокім, страціць сям'ю.
Абадзісты - паўкруглы
Абадзьмуць - здзьмуць вуснамі.

Абакпіціль - бяссумленны чалавек. каторы выдае сябе за павжанага чалавека пакуль ашукае сваю ахвру, а потым высмеівае яе.
Абакпіць - ашукаць, знаяважыць
Абрамізіць - ашукаць

ганіць - вышукваць і пералічаць нечыя недахопы
гауст - частка ежы, што можна за раз у рот палажыць(бык хапіў гаўст сена са стога)
іск- пчліная розведка
істотна - правдіво
ёмка - удала, вельмі выгадна
Юха - стары назоў крыві
Юшыцца - біцца да крыві
Юр - рух, неспакой, нецярплівасць
Маладзік, поўня, ветах - гэта пра месяц
-------------------------------------------
Клышавы - асоба с крывымі нагамі
скупец,хцівец - заціскайла (разм.); скупярдзяй, скупярдзей, скупяндзя, скарэда, скнара, сквапень, сквалыга, жмінда, жмот (разм. зняваж.); жыла, плюшкін (перан.) // Сінонімы (Клышка)
САДАМЫЯ - асоба што іншых абмаўляе
каты драць - брахацца
Чынадралы
ракло
Папсуй - няўмека, што псуе матар'ялы пры рабоце
Лычбан - зняважлівая назва падлетка
соўбіла - недарэка які мяшаецца ў чужыя справы
сарамяжлівы - стеснітельный
сарамяка - чалавек які без патрэбы саромецца
Рылаты - чалавек з атапыреннымі губамі
Ручы - чалавек здольны да майстэрства
Робла - благая работніца
круцель - бессаромны ашуканец
круціць - ашукваць
круцяка - амаральны чалавек што жыве крутнёй
Дружака - шчыры сябра
кадук - чорт, нячысцік
Кацуба - неахайная з распушчанымі валасамі жанчына
Ента - жанчына што скардзіцца на сваю жызьн(енчыць)
галыш\галышка - бедны мужчына\жанчына
галетнік - вечны бядняк
Гардыяка - чалавек які невыразна нешат гаворыць(гардыячыць)
Хвацік - нецярплівы, нявытрываны( нездарма цябе хвацікам празвалі бо ты усюды хватаесся)
Абібок - гультай
панаваты - человек с претензтямі на барскіе манеры, образ жізні
ліхвяр - ростовшчік
Лабідуза - гультай
Юрок - жвавае дзіця
Неўда – плакса, румза, нюня
жох - плут, прайдоха
Галуза - бесталковая кабета
вахлАк - прастакаваты, неахайны з выгляду чалавек
смуроднік - чалавек ад якога ідзе непрыемны, агідны пах; вонючка
Лэлай - чалавек з тоўстымі вуснамі
зундаль - маўклівы чалавек
Старлыбіна - пра старога чалавека
плечавень - плечістый человек
прыганяты - надсмоторшчік за работой крестьян
сок- той хто сочыць
шпік\шпэг\шпікаваць - детектів\ шпіоніть
скнара - скряга, жмот
свінаваты - проявляющій нізкіе (свінскіе) качества
нягеглы - неуклюжій
нядбалец - нерадівый халатный человек
папіхач - человек выхываюўій к себе презреніе которым помыкают командуют
недалэнга\недалуга - недоумок
някемны\некемлівы - несообразітельный\несмышлёный
зух - удалец,ловкач
кутнік - обедневшій безземельный крестьянін снімюўій чать жілья, комнату
кормнік - откормленный кабан
Бяздетуха - бездетная женщина
Гартоўны - крепкой закалкі
Галамоўза - плюгавый человек
Дрыгун - той хто трасецца
Чыкілда - гэтак завуць кульгавага чалавека
Чмут - дзівак, жартаўнік, манюка
Чэчык = хлопец падлетак які уяўляе сябе дзяцюком
Цытра - так лаюць рэзвую сярдзітую дзяўчыну
Цыба - высокая худая дзяўчына
Цыбаты - чалавек на даўгіх нагах
Брухмель - алавек з таўстым жыватом
Блажнота - непаважаныя люді( тут сабралася адна блажнота
Басцяка - амаральны чалавек
Байдыр - таўсты непаваротлівы чалавек
Бабздыр - Бабнік
Аздабнічка - дзяўчына, што доўга строіцца перад люстэркам
Асосак - маладая жывёла што корміцца малаком маткі
Асмалак - бруднае дзіцыя( чые ж гэта асмалкі капаюцца на вуліцы
Аскабёлак - зняважлівае слова на падлетка
Абухаваты - хамавіты, нездагадлівы
Абдзіра - чалавек ў абарванай адзёжы
Абдзірайла - чалавек які бярэ надзвычай высокую плату

>>15175
Я гляджу, прыхільнікі Станкевіча, Вячоркі і іншых носьбітаў ідэі "а давайце выдумляць словы, мяняць правілы, выдумляць розную хуйню, абы апрычоны язык атрымоўваўся" ўсё ніяк не ўтаймуюцца, нават калі аргументы зусім заканчваюцца, а іхняя "лёгіка" развальваецца. Так і карціць нешта памяняць.

"Похва" ў ТСБМ: https://www.skarnik.by/tsbm/62201
У Корпусе: https://bnkorpus.info/korpus.html#search:{"textStandard":{"subcorpuses":["teksty","kankardans"]},"words":[{"word":"похва","allForms":true}],"wordsOrder":"PRESET"}
Вынікі: Гарэцкі, Бядуля, Дубоўка, Зарэцкі, Брыль, Адамчык, Быкаў, Караткевіч — у значэнні "футарал для мяча". Як мінімум Глобус — у значэнні жаноцкага органа.

А "хавалішча" нават Гугл не ведае.

Прыкладна гэтак жа атрымліваецца апрычоны язык Станкевіча:
"Беларускі літаратурны язык мае ў загадным ладзе ў 2 ас. мн. л. хорму на -еце, калі захаваўся самагук асновы. Ужываньню гэтае асаблівасьці ў языццэ літаратурным не перашкаджае тая абставіна, што цяперака ў народнай мове менаваная хворма ё асаблівасьцяй толькі аднаго — паўднёва-заходняга (з выняткам цэнтральнае гутаркі) — з двух нарэччаў беларускіх, бо язык літаратурны ё заўсёды ў большай або меншай меры амальгамаю народных нарэччаў." (Во, кумір "паслядоўных лёгікаў" і сам не можа вызначыцца, як правільна: хорма ці хворма)
Вось у "языццэ" "хавалішча" можа быць, а ў літаратурнай беларускай мове проста так з'явіцца не можа.

Гэтак жа паляшук Вячорка выцягвае аднекуль "апрычоныя" словы, напрыклад:
https://www.svaboda.org/a/27877876.html
Апрача мезенца — усё нейкія "апрычанізмы", можаце самі пераканацца з дапамогай Корпуса і Гугла. І ладна бы падаў інфармацыю ў духу "во цікавыя апрычона-арыгінальныя назвы пальцаў замест ТСБМаўскіх вялікі-указальны-сярэдні-безыменны-мезенец" са спасылкамі на крыніцы ("мезенец я ўзяў з ТСБМ, сярэднік, паказальнік і адзінец — створаныя ўкладальнікамі аднаго слоўніка ў 20-я наватворы, якія нідзе апроч гэтага слоўніка не сустракаюцца, а пярсцянец я сам прыдумаў на аснове дыялектнага пярсцяца"), а то падае, як адзіна правільныя варыянты.
Гэтак жа можна на аснове дыялектных назваў пальцаў падаць інфармацыю "па-беларуску пальцы грэмзы называюцца: бальшы, укашчык, трэці, казінец, мезюнк" (крыніца: https://slounik.org/228781.html ).

Зрэдку такія "апрычанізмы" трапляюць у літаратурную норму, калі становяцца занадта папулярнымі, але толькі зрэдку.

Чыстай літаратурнай беларускай мовы за мяжою амаль няма, ды і тыя, хто піша, у большасці не з’яўляюцца прафесіяналамі. Як хто гаворыць, так і піша. Імкнучыся быццам да нейкай арыгінальнасці, адметнасці, выдумваюцца асобныя словы і выразы, — абы быць далей ад «русіфікацыі». Таму асобныя артыкулы стракацяць не характэрнымі беларускай мове словамі і выразамі, накшталт «бачына», «мець на ўвэце», «гледзішча», «экзыля», «апінія», «візія», «імпрэза», «блізкія», «навага», «творства», «памога», «веда», «хворма», «зялеза», «камандзёр», «спадар», «собскі» і г. д. У мове шмат англійскіх, нямецкіх, польскіх ды і з іншых моваў слоў. Не мова, а макароншчына, як яе называюць самі некаторыя эмігранты... (Барыс Сачанка, 1986)

>>15683

>...вымушаюць глядзець расейскім вокам

Не вымушаюць, але выраз "краіны Балтыі" лічыцца больш паліткарэктным. З-за постімперскага комплексу ў жыхароў гэтых краін, вядома ж, а не з аб'ектыўных прычын.

>За-каўказзе

Паўночнае мора для беларусаў зусім не паўночнае. Нават для брытанцаў яно не паўночнае, а ўсходняе. Нас з англічанамі прымушаюць глядзець вачыма французаў і галандцаў?
https://en.wikipedia.org/wiki/North_Sea

>балтыйскае ўзбярэжжа займаюць 9 дзяржаў, а Прыбалтыкай завуць толькі 3 з іх. Чаму?

Балтыйскае ўзбярэжжа займаюць 9 дзяржаў, а Baltic states завуць толькі 3 з іх. Чаму? Бо гістарычна так склалася.
After the First World War the term "Baltic states" came to refer to countries by the Baltic Sea that had gained independence from the Russian Empire. The term includes Estonia, Latvia and Lithuania, and originally also included Finland, which later became grouped among the Nordic countries.[11]
https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_states
Цікава, чыімі вачыма прымушаюць глядзець брытанцаў і амерыканцаў (аўстралійцаў, індыйцаў і г.д.) тыя, хто ўвёў у англійскую тэрмін Baltic states.

>Гісторыя літаратуры блізкага замежжа

Не разумею, у чым прэтэнзія Вячоркі. У такія курсы ў Беларусі ўключаюць не кыргызскую ці таджыкскую літаратуры, а менавіта літаратуры нашых суседзяў.
https://elib.gsu.by/bitstream/123456789/12961/1/Мельнікава-ЛБЗ.pdf
https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/212973/1/Літаратура%20бліжняга%20замежжа%20№УД-2465вуч.%202016.pdf
Так, гучыць грувастка, але "Літаратура Украіны, Літвы, Латвіі, Польшчы" таксама грувасткая канструкцыя.
Чыімі вачыма глядзяць Вячорка і Ко, калі выраз "блізкае замежжа" ім нагадвае Кыргызстан і Таджыкістан? І я ніколі не чуў, каб Тэрэспаль хоць адзін беларус называў "далёкім замежжам", а Камчатку "блізкім". Наадварот, усе беларусы знаюць, што "курыца ня пціца, Польшча не заграніца", а выраз "на Камчатке" нават у рускай мове значыць "далей за ўсё астатняе".
Например, в классе учитель, призывая к тишине на дальних партах, может сказать: "Эй, вы, на Камчатке, тише!"

>іншамарка

Слова "иномарка" у гаворцы беларусаў мяне таксама здзіўляе. Старэйшае пакаленне — ну тут зразумела, былі "ацечаственныя" савецкія вёдры з гайкамі (запарожцы, масквічы і волгі), былі трабанты і іншыя вёдры з гайкамі "дружасцвенных" краін сацлагера, і былі "іншамаркі" — усе гэтыя мерседэсы з фальксквагенамі, машыны для белых людзей, на якіх ездзяць, а не рамантуюць бясконца.
Але калі маладыя дзеляць сучасныя машыны на Лады і "іншамаркі", гэта дзіўна. Перачытаюць расійскіх сайтаў і не задумваюцца, што для нас самая не іншамарка апроч МАЗаў з БЕЛАЗамі — гэта Джылі беларускай зборкі, а сабраная на расійскім заводзе Рэно напалову з дэталяў Рэно Лада — вельмі нават іншамарка.
Тое ж з "айчыннай музыкай". Савок у галовах многіх беларусаў невыкараняльны. Але што ж тут першаснае, а што другаснае? Вячорка піша, што беларусы, выкарыстоўваючы словы кшталту "иномарка", змяняюць свой погляд на свет, а насамрэч яны і выкарыстоўваюць такія словы, бо яны не супярэчаць іхнім поглядам на свет (часта пахуістычным). Беларусацэнтрычнаму беларусу і ў голаў не прыйдзе назваць Рэно іншамаркай, а Ладу "ацечаственным аўтапромам".

>>15694

>А почему в Белорусском нет ї?

Па той жа прычыне, па якой ва ўкраінскай няма Ў. Хаця магла быць, дзе-нідзе ў XIX стагоддзі ва ўкраінскіх тэкстах была.
http://litopys.org.ua/ukrmova/um81.htm
Таму што большасць тых, хто пісаў па-беларуску да 1918 года, выкарыстоўвалі Ў і не выкарыстоўвалі ї. Ва ўкраінцаў наадварот.

>>15697
Пры чым тут яканне?

>>15708

>Наверняка полно сказочных, которые произносят «іх», «ім», «іншы» без звука «й».

Як вымавіш "ён іншы"?
Старонкі 24-25 "Літаратурнага вымаўлення" Янкоўскага прычапіў, калі што, паводле Янкоўскага "ён ішоў" вымаўляецца "йон ышоў".

>>15718
Так і Купалу з Коласам можна прад'явіць такую прэтэнзію.

>але як сыду — мяне назад сюды не пусцяць.

>А сам сышоў, каб... не прыйсці!

>>15727

>kab naščadki naohuł nie razumieli kiryłku.

Навошта? Каб зазірнуўшы ў кнігі Скарыны, Статуты, дарэвалюцыйную Нашу Ніву, рукапісы Купалы з Коласам, нічога не зразумець? Я маю для цябе лепшы рэцэпт: хай твае нашчадкі вучаць літоўскую, а яшчэ лепш кітайскую ці японскую, тады дакладна нічога не зразумеюць.

>Ale ŭ sučasnych abstavinach miakki znak taksama zjaŭlajecca pašyranym srodkam kamunikacyi: "ja movu nie tolki ŭ škole vučyŭ bo cikaviŭsia Biełarusiaj".

Biezumoŭna, nieapraŭdany droč na miakkija znaki i lacinku mnohaje moža skazać pra čalavieka i tarakanaŭ u jahonaj halaviešcy.

А вось мяне цалкам задаволіць варыянт з мяккімі знакамі, калі ім будзе рэгулярна карыстацца большасць беларусаў.

>>15879
Мамка твая, а мо і татка.

>>15913

>трыпутнік

>Назва старадаўняя, ад разгалінаваньня шляхоў, пры якім ён мае расьці.

Тады ўжо не шляхоў, а пуцей. Алсо, зажыўленню раны дапаможа лейкапластыр ці бінт, а ніяк не расліна, на якой могуць быць невядома якія бруд і бактэрыі. А пытанне некарэктнае, бо падарожнік і трыпутнік — сінонімы. Але ведаючы ЛЁГІКУ носьбітаў "спраўднага беларускага языка" адгадаць "правільны" варыянт няцяжка.

>апона

Вячорка ў сваім рэпертуары. Выцягнуў дыялектнае вузкае значэнне (сфармаванае пад уплывам польскай мовы, у якой "opona" страціла значэнне "заслона", звузіўшыся да "пакрышка") і толькі яго і бачыць. У ТСБМ:
Тое, чым накрываюць (апінаюць) што‑н. Алесь не спяшаўся. Ён пасадзіў Майку ў чацвёртыя сані, захутаў яе ногі мядзведжай апонай і працягнуў лейцы на вольнае месца. Караткевіч. // Тое, што ахутвае, ахінае з усіх бакоў. Праз шараватую апону вільготнай смугі прабіваецца сонца, асвятляючы абрысы вялікага горада. Лужанін.
У цэнтральнай і ўсходняй Беларусі апона — гэта любая накрыўка, у тым ліку і падсцілка на каня і асла пад сядло.
У Слоўніку ензыка польскего:
opona
1. «gumowa obręcz stanowiąca zewnętrzną część koła pojazdu»
2. daw. «ozdobna zasłona»
https://sjp.pwn.pl/szukaj/opona.html
У Корпусе апона ў значэнні "пакрышка" толькі ў Адамчыка, Акулы і Лойкі выкарыстоўваюцца, што характэрна.
1. Наўкол стаўляюць агароджу, даволі ўмоўную — гэта можа быць апона з дроту, і нацягваюць экран.
2. Прозвішча гэтае ўтворана ад слова апона, папона — пасцілка. Пакрывала, якім што-небудзь акрываюць, апінаюць. Напрыклад, акрываюць каня на марозе, каб не застудзіўся, калі ён угрэўся моцна за дарогу.
3. ...прывялі двух войскіх коней пад чырвонымі гнутымі сёдламі і шытымі залатой ніткай апонамі.
4. хлопец, паклаўшы ў вазок перахопленую рамянём валізу і накрыўшы яе брызэнтавай апонай, прыпаліў папяросу.

>тронуться

ТСБМ:
кранацца
1. Зрушвацца з месца, пачынаць рух. Паравоз рыўкамі пачаў кранацца з месца. Федасеенка. / Пра пачатак ледаходу на рацэ. Калі кранаецца лёд, пра раку гавораць як пра нешта жывое: «пайшоў», «пайшла», «ідзе». Грахоўскі. // Адпраўляцца ў дарогу, ісці або ехаць куды‑н. Нікому не хочацца па непагадзі зноў кранацца ў няблізкі свет. Лупсякоў.
https://verbum.by/?q=кранацца
рушыць
1. зак. Пачаць рух, крануцца з месца.
Яшчэ адно некарэктнае пытанне з 2 сінонімамі ў адказах. ЛЁ-ГІ-КА! Але ўгадаў.

Такім чынам, 11 з 12. Ну і смешныя гэтыя заходнікі-палешукі з іхнімі паланізмамі, апонай пакрышку называюць, а "балёнамі" слоікі. Раскажу ўлюбёную гісторыю адной бабкі з Вялейшчыны: "прыехала ў госці да родзічаў мужа на Палессе (заходняе, Брэсцкая вобласць). Гаспадыня і кажа: схадзі ў двор, прынясі балён. Хажу па двары, шукаю балон, шукаю, нідзе няма. Вяртаюся, кажу, няма балона. Гаспадыня выходзіць, бярэ слоік з плота, "та во ж балён!". Па-іхняму балён — гэта слоік, уяўляеце?"
Вось і сын палешука з ЦК КПБССР Вячорка цягне ў мову гэтыя паланізмы і блытае народ, маўляў, не кранацца, а толькі рушыць, не падарожнік, а толькі трыпутнік, і пачынаецца пасля па той жа ЛЁГІКЕ: не курыць, а паліць, не купіць, а набыць, і г.д.
Ад такога "мовазнаўства" і "папулярызацыі" больш шкоды, чым карысці.

>>16020

>падумай, як ты збіраешся навязаць лацінку

Pa krokach:

1. Dadać karotki kurs vyvučeńnia łacinki ŭ škole.

Pasla kursu dazvolić vučniam užyvać łacinku na ŭroke. Niekatorym łacinka padajecca stylnaj, modnaj maładziovaj, tamu jany buduć joj karystacca da skančańnia škoły.

Зараз пераходжу на кірылку, бо ведаю, людзям, што не прызвычаіліся да лацінкі, нязручна чытаць доўгія тэксты.

2. Зьмены заканадаўства.

Павярнуць канстытуцыю 1994 года з адзінай дзяржаўнай беларускай. Скасаваць закон што патрабуе СМІ карыстацца дзяржаўным правапісам, бо ён замінае выкарыстоўваць лацінку й тарашкевіцу. Збараніць продаж клавіятур/кампутараў без беларускіх літараў (але трэба дазволіць продаж ангельскіх клавіятур што не маюць дадатковага альфабэту, бо геймэрскія).

3. Стымулы

На падставах канстытуцыі даць дадатковае фінансаваньне ўстановам, што выкарыстоўваюць беларускую - за ўнёсак у культуру. Таксама асабістыя прэміі выкладчыкам ВНУ што чытаюць свой курс па-беларуску. Зьменьшыць падаткі для мэдыя што даюць 30% зьместу нашай мовай.

Так створацца абставіны пры якіх беларуская мова будзе больш пажаданай. Паступова колькась беларускамоўных устаноў павялічыцца. Бацькі школьнікаў аддадуць дзяцей беларускмоўныя школы, бо яны выглядаюць багацей, а большасьць ВНУ беларускамоўныя.

4. Укараненьне лацінкі.

Пасля першага кроку (1), мы атрымаем пакаленьне людзей здольных разумець лацінку. Каб зьвярнуць іх увагу, маладзёвыя брэнды будуць пісаць назвы лацінкай "Super Karčma". Беларускамоўныя газэты, сайты будуць пісаць назву артыкулаў лацінкай, бо закон з кроку (2) дазволіць. Так людзі прызвычаяцца чытаць тэксты лацінкай. І ім гэта падабаецца, як падабалася сэрбам. Беларускамоўнае пакаленьне пачне пісаць лацінкай паведамленьні ў смартфонах, бо так зручней без пераключэньня клавіятуры.

5. Забарона кірылкі

Калі ў нас палова насельніцтва здольна да лацінкі, прыняць законы аб пераходзе на лацінку. Адмяніць вывучэнье кірылкі ў школе.
- Іспыты лацінкай,
- афіцыйныя дзяржаўныя й судовыя справы - лацінкай
- таксама СМІ лацінкай
- назвы брэндаў, інструкцыя да тавару - лацінкай
А каб дабіць расейскую языку - штраф за срамную літару Щ, ці за ўсе прылюдныя надпісы неафіцыйнымі альфабэтаі: арабскай, ерогліфамі, кірылкай, бо Беларусь для беларусаў.

>>16289

>Прыцягнуў довады, якія мне былі патрэбны, эканомячы мой час.

Ну-ну. Гэтыя "довады" за 5 секунд знаходзяцца ў Корпусе.

>Праўда, я спадзяваўся, што ў цябе ёсць сканы запісанай народнай гаворкі, а не літаратараў

Беларуская дыялекталогія, выпуск 3. Пошук звычайна па Ctrl-F, знойдзеш больш пры жаданні.

>У гаворцы маіх дзядоў ніякага “са” не было.

Я ўвогуле сумняваюся, што гаворку тваіх дзядоў цалкам карэктна называць беларускай, бо ты паводзінамі занадта палешука з фальклору нагадваеш.

>тупарылай формы не выступіў

>тупарылай

Гэта не форма тупарылая, а тыя, хто Корпусам і слоўнікамі так і не навучыўся карыстацца.
https://verbum.by/esbm/z

А с канъцлярии нашое заразомъ выволанье маеть быти давано, выволываючи со всих паньствъ нашихъ
(Артыкул 10 раздзела 1 Статута 1588 года)

А гдѣ бы таковый по учинъку зникнулъ, проч зъехалъ не росправивъшися, таковый честь тратить и маеть быть выволанъ вечнымъ выволаньемъ со всих паньствъ нашихъ, жебы ся до них николи не ворочалъ.
(Артыкул 13 таго ж раздзела)

Затымъ пишет, яко имають приходити во церковь — мужи непокровенными главами, с почтивостию
(Скарына, прадмова да 1-га паслання да карынфянаў)

...ко славе со всеми святыми во веки веком.
(Скарына, пасляслоўе да Пасланняў карынфянам)

>І ніхто апроч дарагога і мілага Станкевіча супраць гэтай тупарылай формы не выступіў. Так што Станкевіч вышэй нават Тарашкевіча. Слава Станкевічу! Слава! Слава!

Абырвалг! Абырвалг!

>>16397
Каму і Станкевіч з Пацюпам мовазнаўцы.

>>16400

>яго цяжка вымаўляць (“з сваім”), развіўся прыстаўны і- (“із сваім”).

Паспрабуй вымавіць "к сваім" і "ік сваім". Стала лягчэй?
jьz>из — гэта ўжо і ёсць ІЗ, яно не ўзнікала ад З. Наадварот, З атрымалася ад jьz (і ад sъ у выпадку азванчэння).

>У кітабах формы “са” няма, толькі “з” і “із”.

Упэўнены, што ўсе кітабы перачытаў? Дзяліся крыніцамі. Хаця, здагадваюся, гэта ты Станкевіча цытуеш, а з яго так сабе крыніца.

>не на ўсёй тэрыторыі Беларусі, а толькі частцы яе

Я табе прывёў прыклады з Іўеўскага, Чачэрскага, Быхаўскага раёнаў.
Калі б табе сапраўды цікава было, то ты б лёгка знайшоў у крыніцы прыклады і з іншых раёнаў.

>Я, як чалавек, знаёмы з народнай мовай, заяўляю табе

Спадарства, вось так і нараджаюцца істанкевічы із іпацюпамі.
У адной палескай вёсцы кажуць кіт і дім, у суседняй — кут і дум, у трэцяй кыт і дым, і калі ласка, варта нават у слоўніках палескіх гаворак усе варыянты запісаць, а ў слоўніках беларускай будзе кот і дом (зрэшты, мае продкі з Менскага і Бярэзінскага раёнаў гаварылі менавіта так).
На с.256-259 у адной гаворцы (Любанскі раён) пабачыш і із, і са, і з, і с разам, знаёмец. Тое ж на с.218 (Чачэрскі), 246-247 (Менскі).

>Як “з” можа ператварыцца ў “са”?

А як з можа ператварыцца ў із? "У/в" тады б ЛЁГІЧНО пераўтваралася б у "ів/іў", а не ў "ва/ува". А "к" — у ік, а не къ/ко/ка (у старабеларускай і дыялектах — распаўсюджаныя формы).
Адкладзі фігу ў бок і яшчэ раз перачытай слоўнік: із/съ было ўжо ў старажытнарускай, гэта 2 РОЗНЫЯ прыназоўнікі (sъn і jьz), якія ў выніку з-за аглушэння з і азванчэння с зліліся ў адно з/с/са/із, а не ўтварыліся адзін з аднаго.

>У не лепшым выпадку “са” магло прыйсці з тэрыторыі Расіі і з'яўляцца свайго роду русіцызмам

Як гэтая хвароба называецца, калі ўжо ў старажытнарускай і старабеларускай бачыш "русізмы"?
Вось табе яшчэ старабеларуская форма "зо": https://verbum.by/images/hsbm/13/13-120_0573_%D0%97%D0%BE.jpg
Напэўна, яе таксама прыдумалі бальшавікі. Ці яна магла прыйсці з тэрыторыі Расіі. Ці з Нібіру.

>>16402
Можа і так, а яшчэ "к/ка, радуга, ўрэмя, ўмесце" і іншыя распаўсюджаныя ў беларускіх гаворках словы, памяняўшы на "да, вясёлка, час, разам" і г.д. Підары! І Купала підар, мог бы рогам уперціся, "раз я напісаў у 1913 К і ВУЧЫЦЕЛЬ, то так і будзе, ніякіх ДА і НАСТАЎНІК не трэба".
Зрэшты, а з чаго ты ўзяў, што "із" прыбралі менавіта бальшавікі, а не беларусы? Корпус падказвае, што ў Купалы і Коласа "із" сустракаецца толькі да 1918 ("із воласці, усякаму із нас, із неба, адно із двух" і г.д.). Можа тагачасныя "абынеякумаскалёў" выкінулі "із", бо яно ім моцна нагадвала рускае "из"? А вось проста "з" у рускай няма.

>>16748

>Каму і Станкевіч з Пацюпам мовазнаўцы.

У іх вучоныя ступені, а ты ноўнэйм з Харкача, які не ведае, што такое фанема і як вымаўляць “з іншым”.

>Паспрабуй вымавіць "к сваім" і "ік сваім". Стала лягчэй?

Што ты пляцеш, наркаман?

>Дзяліся крыніцамі.

Mova rukapisu “Al Kitab” kryvickaha muzeju Ivana Łuckieviča ŭ Vilni. Раздзел Źmieny na pačatku słova (proteza abo prystaŭleńnie).

>>16748

>jьz>из — гэта ўжо і ёсць ІЗ, яно не ўзнікала ад З.

Хуйню напісаў. Раздзяленне двух прыназоўнікаў (с versus из) захавалася ў расійскай мове, а ў беларускай “із” гэта фанетычны варыянт прыназоўніка “з”, бо асобнага лексічнага значэння не мае (у адрозненне ад расійскіх с, из), а рэалізуецца тады, калі “з” з-за збегу зычных цяжка вымавіць. Вось гэты апошні факт і сведчыць, што і- тут не спрадвечнае, а проста прыстаўны гук дзеля лягчэйшага вымаўлення, які то з’яўляецца, то прападае. Каб гэта пабачыць, ніякіх і артыкулаў не трэба чытаць, трэба проста працерці вочы і вушы і не быць ідыётам.

>На с.256-259 у адной гаворцы (Любанскі раён) пабачыш і із, і са, і з, і с разам, знаёмец. Тое ж на с.218 (Чачэрскі), 246-247 (Менскі).

Ну і... што? Я сказаў, што дакладна ведаю, што на тэрыторыі Беларусі ёсць мясцовасці, у якіх форма “са” не ўжываецца зусім. Як твая пісаніна абвяргае гэты мой просты тэзіс? Пра размяшчэнне і плошчу гэтый мясцовасцей сказаць нічога не магу, бо з такімі даследаваннямі не знаёмы. Добра было б мець падрабязнае даследаванне па гэтым пытанні і па сумежных: якія формы прыназоўніка “з” і на якіх тэрыторыях распаўсюджаны.

Я не веру ў развязванне такіх складаных мовазнаўчых пытанняў шляхам дыскусій паміж анонамі на Харкачы.

>>16748

>А як з можа ператварыцца ў із? "У/в" тады б ЛЁГІЧНО пераўтваралася б у "ів/іў", а не ў "ва/ува". А "к" — у ік, а не къ/ко/ка (у старабеларускай і дыялектах — распаўсюджаныя формы).

Блядзь, што за наркаманія. Якое іў, якое ік? Прыстаўное і- рэалізуецца толькі побач з некаторымі зычнымі (не ўсімі). У прыватнасці, перад “с”: “істужка”, “іскрыпка”. Перад к, в яго не бывае.

>>16748

>Адкладзі фігу ў бок і яшчэ раз перачытай слоўнік: із/съ было ўжо ў старажытнарускай, гэта 2 РОЗНЫЯ прыназоўнікі (sъn і jьz), якія ў выніку з-за аглушэння з і азванчэння с зліліся ў адно з/с/са/із, а не ўтварыліся адзін з аднаго.

Што значыць «ужо»? Яны былі яшчэ ў праславянскай. Якое тут «ужо»? Раздзяленне працягвацца захоўвацца ў стараславянскай і царкоўнаславянскай мовах; у беларускай народнай мове, якая вядомая нам з кітабаў па стане на 15-17 стагоддзі гэтага раздзялення ўжо няма, ёсць толькі прыназоўнік “з” (і яго варыянт “із”). Праўда, кітабы пісаліся на тэрыторыі паўночна-заходняй Беларусі, як там адбывалася эвалюцыя гэтых прыназоўнікаў на іншых землях Беларусі, няма ведама. Магчыма, недзе яны зліліся ў прыназоўнік “с” (які меў варыянт “са”). Я гэта і напісаў раней. Добра, калі б так было. Гэта б значыла, што мы маем у літаратурнай мове мяшанку з розных дыялектных формаў («з» і «са»). Горш было б, калі б гэта быў русіцызм.

>>16748

>Вось табе яшчэ старабеларуская форма "зо": https://verbum.by/images/hsbm/13/13-120_0573_%D0%97%D0%BE.jpg

>Напэўна, яе таксама прыдумалі бальшавікі.

Не, якраз гэта форма чаканая. Гэта таксама легітымны варыянт прыназоўніка “з”. Мець у літаратурнай мове чаргаванне «з» з «са», гэта нейкая дурнота, якую ніхто дагэтуль не спрабаваў, апроч Станкевіча, паправіць, а вось ужываць «зо» гэта добра і правільна: Устаўшы зо сну, Язэп зрабіў, як загадаў яму анёл Госпадаў, і прыняў жонку сваю.

>>16748

>І Купала підар, мог бы рогам уперціся, "раз я напісаў у 1913 К і ВУЧЫЦЕЛЬ, то так і будзе, ніякіх ДА і НАСТАЎНІК не трэба".

Па-першае, «к» нармальны прыназоўнік, не чапай яго. Па-другое, у Савецкай дзяржаве не было свабоды пісаць, як хто хоча. Купалу «вучыцеля» маглі замяніць «настаўнікам» нават таму не паведаміўшы.